Aup Kumis

Sababaraha poe ka tukang, kuring maca warta dina Tribun Jabar ngeunaan jalma nu palastra sanggeusna dijemput pulisi. Dibaca jujutan kajadianana, kitu kitu kitu kitu... Gusti Nu Agung... Mun bener tea mah palastrana teh alatan disiksa nalika pamariksaan, beu... ku telenges-telenges teuing nya manusa (baca: pulisi). Mun kitu mah, naon bedana atuh aranjeun jeung masarakat biasa nu maen hakim sorangan. Nu dituduh maling hayam ditewak digebugan nepi ka sahoseun, malah nepi ka didurukna, padahal eta teh can puguh kabuktian benerna! Astaghfirulloohal'adziim...

Mun ngadenge kateuberesan pulisi teh bet sok ras inget kana banyolan di sawatara dulur. Pajar teh "Ulah hayang jadi pulisi, lah... Nu atos-atos ge geuning sesah tobatna!" Paralun, lain rek ngahina-hina atawa nyakompetdaunkeun. Tapi, dalah dikumaha, mun maca atawa ngadenge kajadian samodel anu karandapan ku Aup Kumis almarhum (mun teu salah ngaranna), atawa cukup bae ku masalah-masalah 'leutik' samodel perduitan sabudeureun urusan jeung pulisi, rek ngomong kumaha deui?

Mugi-mugi Gusti Alloh SWT nampi kana sagala rupi iman Islamna almarhum Aup Kumis, oge mugi-mugi kulawargana anu dikantun dipaparin kasabaran lan katawekalan dina nandangan ieu cocobi. Innalillaahi wa innailaihi rooji'uun...

Pamabokan

Baheula, basa keur leutik, sigana mah kuring teh asup kana istilah jalma pamabokan. Tuda eta we, teu kaur indit2an tumpak mobil, gawe teh mabok jeung mabok bae. Padahal teu pira, lalampahan tumpak mobil teh, misalna, ukur ti Garut ka Cikajang, atawa jauhna ka Tasik atawa ka Bandung. Geus teu kudu didongengkeun ari basa ngilu rombongan kulawarga ka Jakarta mah (ngabageakeun Enin & para uwa anu balik munggah haji, taun 80-an, da uing ge can sakola2 acan), da ongkoh kuringna ge poho deui, naha kumaha harita kajadianana. Anu inget teh kungsi naek ka Monas we... hehe...

Kuring teu pati inget iraha kuring tobat tina pamabokan, nu puguh mah, basa geus kuliah teh kungsi keneh mabok, nepi ka 'dibuang' di Cileungsi ku kenek beus. Mabok soteh sabenerna mah lain ku alatan beuki2 teuing, tapi memang awak keur teu walagri, keur loba nu karasa. Da lamun keur jag2 mah, tong boro bari diuk, dalah ti Jakarta ka Garut ngaliwatan Jonggol bari nangtung ge teu ieuh lieur (jadol teh, dina mangsa mudik mah supir beus jeung kenek teh saradis pisan, maenya genep jam teu dibere diuk sakeudeung2 acan, jaba ongkosna nikel deuih). Oh enya, pernah tigebrus deui kana 'dunya hitam' pamabokan teh taun 90-an basa ulin ka Singajaya. Tapi da eta mah enyaan atuh, euy. Lamun ceuk nu heureuy tea mah, jalanna teh mani naudzubillaah, keur heureut teh pungkal-pengkol & turun-naek disakalikeun. Nyaho kitu mah kajeun muruhkeun we, heuheu...

Pas tadi isuk2, keur anteng2 nundutan bari nyerangkeun tetempoan sapanjang jalan tol Cipularang, jol-jol... oroloooo....... panumpang awewe utah gigireun pisan. Untung bae manehna mekel keresek (sigana mah geus taki2, boa2 jalma pamabokan oge), jadi bukur pamabokan teh teu kamana-mendi. Barang ngadenge nu o... tadi, kuring langsung meureumkeun maneh, da sieun gehgeran... heheh... bari ngagerentes na jero hate (na jero sumur mah sieun beakeun oksigen), "Ieu jelema kunaon, sih... Jalan salempeng2 ngadon mabok... Ah, keun bae ketang... Nu penting mah teu kaambeu bauna, da kabeneran geus sababaraha poe irung teh kapeungpeuk leho."

nyandung

Aing mah ku bosen2 teuing ngabandungan hoghag masalah nyandung... Yu wonna now may opinyen ebat nyandung? Kieu yeuh...

Mun erek, pek... Mun moal, repeh! Montong sok openan...

pindah?

Kadang, ari keur hayang ngablog, kalah mentok dina aksesna. Malah mah mindeng gagal asup ka kaca blogger teh, jadi we kaburu keuheul. Nulis teu tulus, ideu tuliseun kaburu maluguran. Piraku kudu pindah mah... Ari pindah, pindah ka mana deuih? Ngindung ka mana nya atuh hadena ngablog teh?

riweuh geuning

Di blogger.com téh boga tilu blog, can deuih sababaraha blog di boleh.com & loka-loka komunitas modél Multiply & Friendster, lila-lila bet jadi riweuh. Heueuh, riweuh ngokolakeunana. Satadina mah, nyieun rupa-rupa blog téh pédah béda ajangkeuneunana. Ari keur sibuk modél kieu (ngakuna sotéh sibuk), bet riweuh sorangan. Dihijikeun baé kitu, atawa kumaha? Ah... Pusing... Jadi wéh nyieun hiji deui di Wordpress. Hahahah... Sédéng!!!

RNAi nyodok Nobel Kadokteran

Dua ahli genetik AS nu manggihan salah sahiji mékanisme dasar pangaturan éksprési gén dileler Hadiah Nobel pikeun karyana. Andrew Fire jeung Craig Mello, nu medarkeun prosés interférénsi RNA (RNAi) taun 1998, bakal nampa hadiah US$ 1,4-juta.

RNAi, nu sacara alami aya dina tutuwuhan jeung sasatoan, bisa 'ngabekem"' hiji gén sacara spésifik. Hal ieu ditujukeun pikeun mantuan ngatur éksprési gén, sarta naméngan tina panarajang inféksi virus jeung 'gén ngaclog' nu bisa ngalobaan sarta sumebar ka sakujur génom. Lengkepna mangga aos di Nature

Sunda, Euy!

Nempoan sababaraha logo/ikon/gambar leutik nu napel dina sababaraha blog urang Sunda, bet jorojoy hayang ogé nyieun sorangan. Mun alus mah, nya meureun rék dijieun stiker sakalian. Mun payu téh, meureun batina bisa disumbangkeun sawaréh ka Yayasan Percéka.

Di kolom beulah kénca, luhureun ikon Blogger, salira ningal salah sahiji logo beunang kuring. Bilih aya nu palay, mangga baé salin perenah tumbuna (copy link location maksudna mah, klik katuhu dina gambarna).

solat lima waktu

"Kumaha pamanggih maranéh mun di hareupeun panto imah maranéh aya walungan nu ku éta walungan maranéh bisa mandi lima kali sapoé? Kira-kirana awak urang bakal dakian kénéh?" Kangjeng Rosul naros ka para sobat.
"Tangtos moal dakian," saur para sobat.
"Tah, solat lima waktu téh lir mandi lima kali sapoé. Ku jalan kitu, Gusti Alloh SWT meresihan diri urang tina rupa-rupa kasalahan (dosa)."

(Ieu hikmah disalin tina 'talatah poéan' Amienem, nyutat H. R. Bukhori)

Appetizer

Poéan gawé minggu kamari, sakumaha biasa, sarapan téh mun teu jeung burhay nya jeung mi ayam (rék ditulis emih hayam, tapi teu ngeunaheun, heuheu....). Keur ngeunah dahar, ingetan bet los kana pintonan gambar2 dina seminar di Jogja poé saptu saméméhna. Teu pira ari gambarna mah, ukur korban mutilasi. Ana rey téh, beuteung ngadadak mules, ningali emih jadi teu napsu, nempo potongan daging hayam jadi teu kabita. Untungna, éta téh ukur sésana. Kari 2-3 huapeun deui, eureun wé kuring téh, sieun kaburu utah...

Pabeubeurang poé jumaah, aya deui kasempetan nempoan "nu arahéng" téh. Ieu mah di Dokpol. Sapanjang jero rohangan téh teu loba luak-lieuk, da geus kajudi, pasti "hiasan dinding"na téh moal jauh ti korban kriminil. Komo ieu mah lain kriminil biasa, bom Bali 2 téa atuh... Sanggeus acara itu-ieu, acara dipungkas ku lunch bin dahar beurang. Beu, untung ayeuna mah ménuna nu ngareunah. Poto sakurilingeun téh geus cul baé, teu ieuh ngalangkang...

Emh, aing mah... Mudah2an ka hareup mah nagara urang téh bisa tingtrim, teu kaganggu nu sarupaning téror atawa bencana alam...

Gajih ka-13

Basa poé senén kamari, ka tempat gawé aya kunjungan ti Komisi VII DPR. Tujuanana... Naon, nya... Pokona mah nempo kagiatan lembaga, patali jeung anggaran anu bakal dikucurkeun pikeun kagiatan panalungtikan. Salah saurang anggota Komisi nyarita, yén manéhna hemeng, naha sampel-sampel kasus flu manuk mani nepi ka kudu dikirim ka Hongkong sagala? Bener ieu téh alatan Indonésia euweuh kabisa? Perlu dana sabaraha, sih? Kitu meureun intina mah.

Sanggeus éta kunjungan, isukna, babaturan nu ngalanggan layanan SMS banking barungah, sabab nampa iber ti bang tempat gajihna ngaliwat yén rekeningna nampa transfer sajumlah gedéna gajih bulanan. Aya nu langsung sujud sukur bari carinakdak, aya nu langsung mikiran rék ngalunasan kiriditan, aya nu mikir rék jajan ka Sizzler, duka nu séjénna deui mah. Bener, euy... Sarakti anggota DPR mah!

Teu sabaraha lila ti iber ti bang, jol deui iber ti bang, yén transfer nu saméméhna téh dibolaykeun, duit nu geus asup dibetot deui: kasalahan téhnis!

Ari sugan téh kadeudeuh ti dunungan, ngimbangan gajih ka-13 nu ditampa ku para PNS. Beu... Teu ngeunah dahar teu ngeunah nginum, gawé jadi teu mirasa... Asa digarong... Huahahahah...

Ngabelenyéh...

Mun nempo jalma, kuring mah paling resep nempo nu keur imut atawa nu ngabelenyéh seuri. Teuing ku naon, tapi sigana mah kusabab tina éta paroman, kuring bisa nyaho yén éta jalma keur gumbira, sahanteuna... teu keur mikiran nu bangga-bangga. Sakumaha anu katempo dina ieu poto, wadya balad di tempat kuring gawé, saleuri... teuing ku naon (poho deui kajadianana mah). Jadi kabawa gumbira... (nyobaan neundeun poto di photobucket).

Sésar

Ngababarkeun atawa ngalahirkeun budak ku jalan dioprasi sésar téh jaman kiwari mah geus biasa, malah ceuk wadul mah mémang trénna. Rupa-rupa alesanana mah, ti nu mémang alatan alesan médis, nepi ka alesan sieun nyeri atawa ngarah weuteuh palawangan. Heuheu... Heueuh, si Bagja gé bulan kamari téh pan borojolna téh disésar, najan saméméhna geus ditarékahan sangkan bisa normal. Tapi dalah dikumaha, orokna lumayan badag, indungna kurang badag. Kitu cenah alesanana mah...

Jaman baheula mah duka tah, kumaha prakprakanana mun aya kasus anu jaman kiwari pasti kudu disésar. Naha parajina jaragoan, atawa indungna karuatan, atawa kumaha. Tapi, meureun, dina sababaraha kasus mah, lian ti nu salamet téh, sigana aya ogé nu nepi ka hanteuna. Dina lebah dieu mah meureun urang bisa nilik tina angka maotna orok atawa indung dina prosés ngalahirkeun.

Kamari-kamari kuring ngobrol jeung babaturan, dokter di RSHS, nu meunang iber ti babaturanana nu ahli giji (gizi kalééé...). Dr. Marjolaine, si ahli giji téa (urang Walanda), sataunan kamari gé tas ngababarkeun anakna. Manéhna mah, cenah, salila kakandungan téh tara daék nginum pitamin atawa suplemén tambahan nanaon. "Asal asupanana (dahar) cukup--opat hurip lima sampurna téa meureun--sabenerna mah teu kudu maké jeung ditambahan suplemén sagala rupa. Jeung deuih ngarah orokna teu badag teuing, sahingga pas borojolna teu hésé. Tilu kiloan wé, cukup!" kitu meureun pokpokanana.

Beu... Abong nu bodo, nya... Kieu yeuh ari teu boga pangaweruh téh, keur mah nu pinterna deuih tara ngabéjaan kumaha nu benerna, tungtungna mah jadi kawas ata mata-ranté ti kasus kahiji ka nu salajengna: suplemén keur nu kakandungan >> orok badag >> babar sésar >> beban béaya anu badag. Hiji deui, sanggeus dibabarkeun, kiwari mah loba pisan orok nu jadi konéng. Balukarna, nya ongkos nu beuki gedé... Si Bagja ogé harita téh ceuk dokter anak statusna konéng. Najan kungsi disinar dua poé, tapi tungtungna mah kuring maksa, budak dibawa balik. Alhamdulillah, nepi ka ayeuna teu kurang nanaon.

Tambahan ngeunaan orok konéng, si Ua bet ngadadak curhat ngeunaan budakna nu baheula dibabarkeun di salasahiji rumah sakit di Bandung. Alatan konéng, budakna téh nepi ka disinar sapuluh poé lilana. Pas babaturanana nyaho di mana ngababarkeunana, si babaturan Ua téh langsung nebak, "Pasti konéng, nya?!" Haaar... Geuning... Horéng sigana kalolobaan budak anu dibabarkeun di rumah sakit éta ngalaman konéng. Beu... Naon atuh nya nu jadi sabab? Naha mémang kaayaan pasénna méh baé sarua kabéh? Atawa aya nu salah dina cara ngarawatan orok di éta rumah sakit? Atawa ukur akal-akalan? Beu... (deui wae)

Hampura pisan, bisi postingan ieu loba ngandung kacurigaan jeung sangkaan goréng. Tapi, hadé pisan mun urang bisa nyanghareupan ieu masalah. Nu penting pisan, nyatana urang téh kudu loba kanyaho. Ku kituna, hayu atuh urang maraca buku, utamana buku kaséhatan, kum baé nu séjénna ogé...

Zidane ogé manusa... cenah

Nempo jilid (cover) majalah Tempo* minggu ieu, bet jadi hayang nulis ngeunaan buntut Piala Dunya di Jérman kamari (sabenerna mah ti saprak kajadian harita gé nulis téh hayang, tapi kaburu horéam). Jilidna téh basajan: warna héjo ngora (meureun ngawakilan lapang maénbal), sedengkeun Zidane-na dipoto ti gigir, kalawan judul “Karena Zidane juga Manusia”.

Kana maénbal mah sabenerna kuring téh teu resep-resep teuing, da lalajo liga-liga Éropah gé jarang pisan. Resep sih, tapi ari kudu ngahajakeun lalajo nepi ka nunda saré mah ké heula anan. Héhé... Kitu ogé dina mangsana Piala Dunya, teu keukeuh-keukeuh teuing kudu lalajo. Saparengna baé, da teu lalajo gé moal matak gering... Kituna téh nepi ka babak-babak panungtungan. Dalah semipinal jeung pinalna gé teu lalajo langsung, teu kuat ku tunduh! Lalajo téh isukanana wé. Kairut sotéh ku Klinsmann, gayana basajan sekalé, teu ngariripuh manéh ku setélan jas katut dasina.

Kajadian anu masih ngabuntut tina ieu Piala Dunya, taya lian ti 'héden' Zidane kana dada Materazzi. “Beu, kunaon bet nepi ka kitu..?” gerentes téh. “Pasti Zidane kapancing...” gerentes téh ngémbohan deui...

Enya atuh da, dina maén bal mah, moyok (kaasup anu eusina teu uni, ngahina séké sélér atawa sabangsana) téh sigana hiji-hijina jalan pikeun mudalkeun kakesel atawa ngahaja mancing émosi lawan nalika maén (asal ulah kadéngé ku wasit wé, da lamun kadéngé mah bisa jadi masalah ogé). Sigana mah kitu anu kaalaman ku Zidane téh. Éta wé, isukna, dina koran geus aya koméntar ti pamaén séjén yén aya pamaén nu pinter mancing émosi lawan, sabar gé aya watesna, jeung koméntar-koméntar lianna. Média massa luar mah maké jeung aya nu husus nyéwa pamaca gerak biwir sagala, pikeun nebak naon anu diucapkeun ku Materazzi ka Zidane. Ceuk pamaén baladna Zidane, Materazzi téh ngucapkeun kekecapan anu ngahina indung jeung adina Zidane anu awéwé. Aya ogé nu nyebutkeun yén Materazzi téh nyebut Zidane téroris, tapi Materazzi ngabantah. Kieu meureun kekecapanana téh, “Boro-boro nuduh téroris, harti téroris gé kuring mah teu nyaho!” (maenya teuing...).

Sababaraha poé ka tukang, Zidane nyaritakeun kasang tukang kajadianana. Najan teu nyebutkeun kumaha kekecapan Materazzi, tapi intina mah éta pamaén Itali téh geus ngahina indung jeung adi awéwéna, luyu jeung anu diiberkeun ku balad satimna saméméhna. Saha jalmana atuh anu sudi indungna dihina ku batur? Ceuk Zidane gé, “Kuring mah kajeun ditonjok beungeut, batan kudu ngadéngé batur ngahina ka indung atawa adi kuring!”

Lamun téa mah bener Materazzi geus nyarita sarupa kitu, kacida hinana anjeun téh, Zzi...

Salapan hikmah gering

Salapan mangpaat gering:

1. meresihkeun jeung nyucikeun diri tina dosa jeung kasalahan
2. ngadeukeutkeun diri ka Gusti Alloh
3. diganjar ku pahala ku Gusti Alloh mun urangna sabar
4. ngajadikeun Gusti Alloh pamuntangan
5. meresihan haté tina watek adigung adiguna
6. ngangkat darajat di payuneun Gusti Alloh
7. ngiberan yén Gusti Alloh miharep kahadéan pikeun manéhna
8. mépélingan yén hurip waras téh gedé pisan mangpaatna
9. mangrupa kasaéan sarta rohmat ti Gusti Alloh Ta'ala. (al-Mujtama')
   

(Ieu hikmah disalin tina 'talatah poéan' Amienem)

Indonésia tunggara

Kamari, nyusul ayana lini nu karasa di Jawa bagian kulon, sunami geus narajang wewengkon kidul basisir Jawa, ti Garut nepi ka Bantul di tengah Jawa. Korban paling loba mah cenah di Pangandaran. Keur mah meureun pangdeukeutna ka puseur lini, ogé kusabab raména wewengkon Pangandaran salaku tempat pelesir. Ceuk PR, korban tiwas sahanteuna geus nincak angka 74. Inna lillaahi wa inna ilaihi rooji'uun... Muga2 urang sadaya, utamana anu ngarandapan musibah, dipaparin kasabaran dina nandangan ieu cocobi. Mudah2an para korban anu ngantunkeun ieu alam dunya ditampi sagala rupa iman Islamna katut amal soléhna, sarta dihapunten sagala rupi kalepatanana. Aamiin.

anaking jimat awaking

Nepangkeun, blog uing nu anyar deui, kalawan judul "Anaking Jimat Awaking". Enya, kawas judul hiji rohangan dina majalah Manglé, atawa judul buku karya Wahyu Wibisana (mun teu salah). Kituna mah da ngahaja, da eusina gé, nurutkeun rencana mah, luyu jeung jejer anu aya dina éta rohangan/buku: kuring sakulawarga.

Lain tanpa sabab kikieuan téh, nya ceuk cohagna mah pikeun ngabagéakeun si utun nu sakeudeung deui, insyaAlloh, bakal gumelar ka ieu alam dunya. Kahayang mah, ieu blog ogé dieusian ku indungna si utun, tapi kusabab aksés internét di mitoha geus paragat, nya... kumaha ngké baé lah...

Maung Lodaya

Dina alam pikiran urang Sunda, sigana salah sahiji sato nu paling deukeut téh nyaéta maung lodaya. Duka, kuring gé can apal kumaha jujutanana bet bisa kitu, tapi nu puguh mah, sakadang maung téh asa ku dalit-dalit teuing jeung urang Sunda, utamana di sabudeureun dedegan Prabu Siliwangi atawa Karajaan Sunda-Pakuan Pajajaran. Kodam Siliwangi wé tempo, lambangna téh lodaya. Ogé Pérsib, kapan katelahna téh Maung Bandung.

Nepi ka danget ieu, kuring can kungsi ngadéngé ayana naskah Sunda kuna nu ngahubungkeun dedegan manusa Sunda jeung lodaya. Geus puguh ari dina buku atawa makalah-makalah sajarah ilmiah mah, asana teu kungsi aya nu ngabahas ngeunaan ieu sato.

Dina naskah, nu kungsi kabaca ngeunaan lodaya téh nyaéta dina naskah ti Ciamis (ahir abad ka-19/awal abad ka-20) , nu nyaritakeun prosés ngabukbak rawa Lakbok. Cenah, dina hiji poé, masarakat nu keur ngabukbak téh kaganggu ku ayana lodaya nu kaluar ti panyumputanana (nya heueuh baé, kapan nu masarakat sorangan anu ngabuburak tempat hirupna éta sato, leuweung Lakbok téa). Dina éta naskah disebutkeun ayana jalma nu nyobaan ngayonan éta maung, tapi kalah éléh. Tapi, saterusna mah, sakadang maung téh bisa dipaéhan. Euweuh nu ahéng.

Dina bahasan sajarah, masalah lodaya téh mucunghul dina laporan Scipio, urang Walanda nu keur ngayakeun ékspédisi ka wewengkon Bogor (asana mah abad ka-18). Sakumaha anu kaunggel dina sababaraha catetan sajarah, Pakuan Pajajaran salaku puseur karajaan Sunda (perenahna téh kira di Kota Bogor ayeuna) téh kungsi sababaraha kali dirurug pasukan ti Banten, nepi ka burakna dina taun 1579 (mun teu salah). Ti saprak harita, dayeuh Pajajaran téh ditinggalkeun ku sakabéh pangeusina, nu lajeng ngababakan di séjén tempat. Anapon para ménakna mah, cenah sabagian aya nu ngungsi ka Sumedanglarang, aya ogé nu ngungsi ka Pulasari. Tah, bayangkeun wé, ti burakna taun 1579 nepi ka ékspédisi Scipio téh aya heuleut dua abad. Pantes meureun, wewengkon nu tadina dayeuh Pajajaran téh mindah rupa jadi leuweung geledegan.

Balik deui kana masalah lodaya, tah, Scipio nu dibarengan ku anak buahna téh anjog ogé ka hiji leuweung. Di éta leuweung, cenah manéhna manggih tatangkalan badag anu posisina ngabaris. Lajeng di salah sahiji tempat di éta leuweung, manéhna manggihan lemah anu ngarunggunuk, kawas pasir, nu horéng aya liangan (guha téa meureun ngaranna). Basa dipariksa ku salah saurang anak buahna, éta guha téh horéng sayang lodaya.

Tah2... boa2... Kuring mah boga panyangka, yén asal-usul dalitna Sunda jeung lodaya téh asalna ti dinya. Patilasan Prabu Siliwangi di Pakuan-Pajajaran téh dina lalampahan sajarahna, horéng kungsi jadi sayang lodaya. Boa2... gara2 dieusi ku bangsa lodaya, pangeusi Pakuan-Pajajaran téh der baé, dianggap jadi lodaya... Aya hiji pananya kuring téh: mun enya lodaya téh dalit jeung alam pikiran urang Sunda, ti saprak iraha?

Hatur punten, tulisan ieu téh teu maksud nanaon. Ukur ngedalkeun angen2, mudalkeun kapanasaran diri. Bilih aya nu gaduh pamendak, dihaturanan, ulah asa2 ngintunkeun koméntar.

(pikeun nu resep dongéng, mangga aos carita "Silalatu Gunung Salak", nu ngalalakonkeun Sanaya dina latar Sunda jaman dijajah Kumpeni-VOC)

merdika 1949

Cikan, ari urang Sunda arapal teu iraha nagara urang ngadeg merdika? Ari sugan téh batur geus ngaku yén bangsa urang téh merdika taun '45, horéng loba kénéh nu teu ngaku proklamasi kamerdikaan taun '45 salaku poé kamerdikaan urang.

Bieu téh keur lalayaran di National Geographic, horéng dina headline-na aya artikel ngeunaan Indonésia. Dibaca... ana prok téh "After independence from the Netherlands in 1949, the new republic confronted a high birthrate, low productivity, and illiteracy—areas in which progress..."

Beu, nepi ka kitu nya ari batur. Bet jadi geuleuh aing mah, naon héséna nya, pira gé ngaku yén Indonésia ngadeg taun '45! Jadi napsu deuih, dibajakan siah ku aing mah produk2na...

ganti judul

Nimbang-nimbang ku hiji jeung hal lianna (intina mah geus bosen ku nu ti heula), kuring ngaganti lulugu ieu blog. Ayeuna mah judulna leuwih... kumaha kitu lah... Asa leuwih tegep wé pokona mah.

Ieu kuring!

Pejajaran

Nyambung deui ah, ayeuna mah Pajajaran vs. Pejajaran.

Sakumaha anu disebutkeun dina postingan kuring saméméhna, kecap Pajajaran nujul ka Pakuan Pajajaran, puseur Karajaan Sunda ti saprak dipingpin ku Jayadéwata (anu katelah Sri Baduga Maharaja). Pakuan Pajajaran atawa Pajajaran ieu kadang disebut salaku ngaran karajaan, padahal, sabenerna mah, ceuk ahli sajarah, éta mah ukur sebutan. Buktina, pikeun conto, Tomé Pirés, urang Portegis nu kungsi nyaba ka palabuan Sunda Kalapa (atawa "Kalapa" wungkul) abad ka-16, nyebutkeun yén Sunda-Kalapa téh salah sahiji palabuan karajaan Sunda, lain palabuan karajaan Pajajaran.

Ayeuna, mangga cobi sungsi maké Google kecap "pejajaran". Dina hasil panyungsian, urang bakal mendak loba pisan loka/situs nu nyebut Pajajaran (karajaan) salaku Pejajaran. Naha kaci kitu ngarobah ngaran modél kitu? Lain ukur batur nu kitu téh, dalah urang Sunda sorangan aya nu nulis kitu. Kacalétot ramo, sugan? Atawa alatan salah ucap, kusabab hésé nyebutkeunana? Ah, piraku. Pira gé "p a j a j a r a n", di mana héséna? Manasina "francois" anu kudu dibaca "fransoa" (heuheu...). Aya nu lucu malah mah, piraku "Universitas Pajajaran" bet ditulisna jadi "Universitas Pejajaran". Meureun bisa disaruakeun jeung "Universitas Airlangga" nu disebut jadi "Universitas Aérlangga", atawa "Universitas Indonésia" jadi "Universitas Éndonésia! Heuheu....

Pejajaran, luh!
Tah... ieu mah lain deui. Sababaraha kali kuring kungsi ngadéngé ti urang Betawi kecap "pejajaran", malah dina sinetron nu nyaritakeun urang Betawi gé kuring kungsi ngadéngé larapan sarupa kitu téh. Duka naon hartina, nu pasti mah konotasina téh goréng. Néhatip... Bisi ieu mah, mémang aya kecap "pejajaran" nu teu aya pakuat-pakait atawa patula-patalina jeung Pakuan Pajajaran, sugan ti antara nu maca aya nu bisa ngadadarkeun hartina? Atawa, nu dimaksud dina kontéks éta téh mémang asal-usulna mah tina Pakuan Pajajaran téa? Mun enya, naha bet bisa kitu, nya? Manawi aya nu bisa ngadongéngkeun jujutanana...

Pajajaran vs. Padjadjaran

Sababaraha kali kuring manggihan kecap PAJAJARAN jeung PADJADJARAN. Dua kecap ieu téh sabenerna mah éta-éta kénéh, nyaéta nujul ka puseur karajaan Sunda sanggeus dipindahkeun ka Pakuan Pajajaran, kira wewengkon Bogor ayeuna. Béda sotéh éjahanana wungkul: nu kahiji mah éjahan kiwari, sedengkeun nu kadua mah éjahan heubeul. Ngaran ieu lajeng dijadikeun ngaran ku universitas nu diadegkeun di Bandung: Universitas Pajajaran. Ngan, kusabab ieu universitas téh diadegkeun nalika urang maké éjahan heubeul, nya ditulisna téh jadi Universitas Padjadjaran (taun 1950-an asana mah), malah landihanana gé pan Unpad (lain Unpaj!). Jadi, di urang téh aya dua ngaran: Karajaan Pajajaran (alias Karajaan Sunda nu puseurna di Pakuan Pajajaran) & Universitas Pajajaran.

Salaku ngaran, mémang di urang mah sok tara dirobah nuturkeun éjahan anyar. Jadi, nepi ka kiwari, Universitas Pajajaran téh resmina mah ditulisna keukeuh Universitas Padjadjaran, sarua jeung kasus Soekarno jeung Soeharto (sarta "soe-soe" nu lianna). Tapi, anéhna, éjahan "padjadjaran" téh bet dipaké nepi ka kiwari pikeun nuliskeun Pakuan-Pajajaran (bisi panasaran, mangga buka loka Indosiar, Pikiran Rakyat, Pikiran Rakyat deui, jeung Kompas), padahal Pajajaran mah ngadegna téh jauh saméméh dipakéna éjahan heubeul. Heuheu...

Jadi, maksud tulisan ieu téh sabenerna mah pondok. "Pajajaran" salaku puseur karajaan Sunda, kiwari teu payus mun ditulis "Padjadjaran", da urang mah geus maké éjahan kiwari, lain éjahan heubeul. Enya sotéh ditulisna "Padjadjaran", mun nuliskeun "Universitas Pajajaran" sacara resmi.

Patali jeung Universitas Pajajaran, naha coba bet keukeuh dilandih "Unpad"? Ceuk kuring ieu mah, ieu téh lain teuing kusabab mémang tina ngaranna nu maké éjahan heubeul. Disebut "Unpad" sotéh kusabab létah urang mah teu ilahar boga kecap nu ditungtungan ku "j" paéh. Aya sotéh pasti beunang nyerep tina basa séjén, misalna "manhaj" (basa Arab). Sok baé téang kecap lianna, nepi ka dugul gé moal manggih! Heuheu...

Kutrat-kutrat

Keur diajar ngararancang pidangan loka, caritana mah. Geus sababaraha kali nyoba ngoprek citakan nu aya di blogger.com, lumayan, tadi mah ancur... Jadi we balik deui ka pidangan awal, heuheu... Beda sih, sabab geus ditambahan tumbu ka loka2 sejen nu kadang kalongok, sarta narjamahkeun sababaraha kalimah dina eusi ieu loka.

Oh, enya... Cikeneh ge nyobaan nambahkeun gambar kana artikel, horeng gampang... Ngan, kusabab teu boga koleksi poto/gambar pribadi, jadi we gambarna teh beunang malingan ti loka sejen. Moal dibui ieuh, sugan...

Buruk-buruk papan jati

"Buruk-buruk papan jati" téh paribasa, anu kurang leuwihna mah hartina téh "sagoréng-goréngna ogé, dulur sorangan kénéh, kudu ditulungan". Ceuk cenah, ceuk béja nu kungsi kadéngé/kabaca tina kalawarta atawa obrolan, paribasa ieu sok dipaké ku inohong nu kajiret ku kasus korupsi jeung sabangsana (mangga cobi susud dina Google maké konci 'buruk papan jati') . "Buruk-buruk papan jati, cik atuh dulur sorangan mah ulah dibawa unggah balé watangan," kitu meureun pokpokanana téh. Duh, bet kawas nu bener. Gara-gara paribasa, geus baé lah, ulah digugat-gugat sagala. Mun keukeuh digugat nepi ka buktina, beu... lian ti dulur sorangan nu keuna ku hukuman, urang sorangan gé meureun kabawa wirang...

Kahirupan urang, umumna di Indonésia, geus kajiret ku nu ngaranna korupsi jeung kolusi (KK). Nyogok pikeun meunangkeun proyék, nyogok sangkan teu ditilang, nyogok sangkan urusan gancang bérés, nyogok sangkan sakola nu geus rajét bisa diropéa, aduh... Atuh anu boga kalungguhan, mani mangpang-meungpeung, sagala dikerid sagala dikeduk. Nepi ka kieuna nya, bangsa urang?!!

Dina tarékah ngabongkar/ngabasmi KK anu geus ngajiret ampir sakabéh lapisan urusan kanagaraan/pamaréntahan di urang, tangtuna anu jadi korban téh lain saha lain saha. Lamun hukum geus bener-bener ditanjeurkeun, boa-boa dulur urang anu keuna téh... Palias! Tapi, da geuning kanyataanana kitu. Da nu disebut korupsi téh lain ukur nu itunganana miliaran atawa triliunan, dalah nu ukur itungan ratusan pérak atawa rébuan gé, ari korupsi mah korupsi baé, teu ngabédakeun gedé/leutikna. Matak teu anéh, mun nu kajiret ku hukuman alatan lampah KK téh bisa jadi deukeut pisan pancakakina ka urang sorangan, padahal mah urang téh sakitu cuana ka nu disebut KK téh. Ceuk kasarna mah, ni hayang nyiduhan ka nu boga lampah kitu téh...

Dina prungna, alatan nu keuna ku hukuman téh lain saha lain saha, der téh urang jadi sabil. Saha jalmana anu senang nempo dulur sorangan cilaka? Malah, pan urangna ogé kabawa wirang. "Buruk-buruk papan jati, cik atuh, tulungan ieu dulur..." Tapi, naha enya nu kitu téh keuna ku cilaka? Enya meureun, saréatna mah. Tapi, nyiar rijki tina jalan anu teu halal teh pan dipahing pisan ku agama. Duit haram mah ukur jadi suluh naraka! Naha téga, nempo dulur sorangan beurat beunghar tina ladang teu halal?

Sakumaha anu diajarkeun di sakola jaman baheula, urang téh kudu silih tulungan. Tapi, ulah silih tulungan dina jalan anu goréng. Rasa béla jeung nyaah urang ka dulur, teu bisa dijadikeun alesan pikeun nyumputkeun kajahatan. Niat urang pikeun nulungan dulur anu geus milampah salah, ulah nepi ka ngorbankeun rahayat lian.

Satemenna, paribasa buruk-buruk papan jati téh ngandung ajén anu mulya. Tapi, sigana ajén anu mulya téh bisa jadi ancur alatan dilarapkeun sacara salah. Parahna deui, ku sabab paribasa ieu sok dijadikeun taméng kagoréngan, antukna urang Sunda kabawa goréng. Pajarkeun téh, "Tuh, urang Sunda mah da geus aya ti dituna nyumputkeun tukang korupsi téh!"

Aduh, mani hésé euy hayang nulis téh. Nya.... pokona mah kitu wé lah!!!

Getol Ngimpi

Teuing ku naon, geus sababaraha poé sok ngalaman baé kembang saré alias ngimpi. Rupa-rupa deuih, ti mimiti ngimpi 'kikituan' nepi ka ngimpi naék gajih. Beu! Tadina mah si ngimpi téh rék didongéngkeun deui, tapi bet kalah paroho deui. Kagok nulis blog, nya dugi ka dieu wé, saheulaanan mah...

Étanasia

Étanasia (aslina mah euthanasia, lain 'étana manéh') téh cenah hiji tindakan médis pikeun nelasan hiji jalma nu geus ongkoh kasiksa ku kasakitna, euweuh harepan bisa diubaran deuih. Di Indonésia, sababaraha taun ka tukang kungsi ramé masalah étanasia, alatan aya nu mundut étanasia ka anggota kulawargana anu katarajang kasakit nu ceuk implengan mah geus moal katulungan deui. Enya ari dikitukeun mah, saréréa pada teu rido. "Mani téga," basana téh. Enya atuh, saha nu téga coba? Najan dulurna diganggayong ku kasakit gé, tara aya nu terus téga hayang nempo geura hos paéh (sangkan leupas tina siksa gering). Mun teu maké basa étanasia, kumaha tah?

Maksud kuring mah teu anéh-anéh, éstuning ningali di sabudeureun urang. Rahayat Indonésia loba pisan nu hirupna basajan, sarwa kakurangan, teu mampuh, miskin wé lah pokona mah! Ari geus ninggang di apes (lain apes kétang, da sigana mah aya patalina), kasakit mah geuning tara pilihan, justru mani arapét ka nu miskin mah. Bisa baé tina anu teu pira, muriang misalna, tapi bisa ogé alatan kasakit anu mémang parna. Tah, dina geus katarajang gering kitu, kumaha nya natambakeunana? Ka rumah sakit? Kudu biaya! Kapan loba kabéjakeun rumah sakit nolak pasén alatan teu mampuh. Kumaha mun alatan ditolak kitu si pasén téh nepi ka hanteuna? Enya ari 'disuntik paéh' mah henteu, tapi naon bédana?

Indonésia téh lega

Bieu téh ngadéngékeun progress report nu keur magang, nu mariksa populasi Lembata di NTT. Dina panganteurna disebutkeun yén propinsi NTT téh boga 500-an pulo, nu aya ngaranan ukur satengahna, satengahna deui mah 'belum ada judul'.

Beu, tétéla euy, Indonésia téh lega pisan. Éta wé, pulo-pulona nepi ka loba kénéh nu can boga ngaran. Heueuhna mah enya, kabeungharan alam téh teu kaurus. Ngan édas wé, najan teu diurus gé, ulah aya nu coba-coba ngaku-ngaku miboga éta pulo-pulo. Kuriak diperangan geura, heuheu...

Again, Sundanese v.s. Javanese

Tadi téh keur dahar beurang di kantor, duka ti mana mimitina, bet jadi ngobrolkeun masalah séké-sélér. Kabeneran, nu ngariung sameja téh opat jalma ti tilu sélér: Sunda duaan (lalaki), Jawa saurang (awéwé), Banjar (Kalimantan) saurang (lalaki, kawin ka urang Sunda).

Oh, enya. Balad nu urang Jawa, nyarita yén urang Sunda mah beuki kawin. Huahahahah... puguh baé kuring langsung ngagakgak bari némpas. "Haar... Pan anu gaduh Wong Solo téh urang Jawa?!" Atuh, saréréa jadi ngagakgak. Ti dinya, Balad Jawa nyaritakeun yén di kulawargana aya papagon turun-tumurun, yén kulawargana ulah aya nu nepi ka kawin ka urang Sunda. Héhéh, beuki ramé wé ti dinya mah...

Duka teuing ti mana asalna, tapi, ceuk cenah, pamali-pamali sarupa kitu téh asalna ti jaman Majapait - Sunda. Enya, tina kajadian di Bubat téa, gara-gara ambisi Gajahmada nu hayang ngawasa sakabéh Nusantara, nepi ka nyieun tipu muslihat ka pihak karajaan Sunda (salah sahiji karajaan nu can bisa dikawasa, sakumaha kasebut dina jangji anu katelah "Sumpah Palapa"). Padahal, ceuk cenah nu séjén deui, nu jadi sabab Sunda teu diganggu ku Majapait téh kusabab nu ngadegkeun Majapait téh turunan Sunda kénéh (mun teu salah mah pancakakina téh kieu: Radén Wijaya, nu ngadegkeun Majapait [aéh, enya kitu?] téh anak raja Sunda, sabab Dyah Lembu Tal téh boga salaki ti Sunda, ngan balik deui ka Jawa nalika salakina maot).

Balik deui ka dongéng Balad Jawa téa, manéhna ngadongéng, yén adina (lalaki) aya nu tulus kawin ka urang Sunda. Atuh... harita téh nepi ka sidang kulawarga, tapi henteu ari nepi ka pegatna mah. Sukur... Jeung deuih bukti, euweuh kajadian nanaon.

Nya kitu ogé anu kaalaman, kabeneran boga bapa téh urang Jawa Wétan, tingtrim wé nu aya. Pon kitu deui tilu urang dulur bapa kuring (uwa & dua emang) nu mareunangkeun urang Sunda, senang wé nu aya. Jadi, ulah lalawora... kieu-kieu gé kuring téh getihna indo, heuheu...

Linglung bin Kasarung

Naon geuning nya sebutanana teh, disoriented atawa naon, mun dina basa Sunda mah linglung tea meureun.

Lain sakali dua kali ieu kajadian teh, panungtung mah basa ka Depok minggu kamari, nalika ngadatangan acara kopdar Kusnet (Komunitas urang Sunda di Internet). Minggu kamari teh nu kadua kalina, da baheula ge kungsi turun di stasiun Depok teh. Sanggeus acara jeung sajabana lekasan, kuring mulang wanci magrib. Pede bae, ti imah Kang Ndoell di Depok Timur teh tumpak angkot trayek Depok Timur-Pasar Minggu. Barang anjog ka pasampangan di... (jalan naon nya, pokona mah jalan raya), kuring mimiti ngahuleng.... Naha, ka Bogor teh bet mengkolna ka kenca, sedengkeun ka Pasar Minggu mengkol ka katuhu. Terus we dipikiran, nepi ka terminal Depok teh keur dipikiran keneh. Jol curiga, boa geus nepi ka stasiun yeuh... Tapi, da asa rada jauh keneh. Tamba panasaran, nya si supir teh ditanya,
"Ngaliwat ka stasiun teu?"
"Stasiun mana?" ceuk si supir.
"Stasiun Depok," jawab teh.
"Lah, ieu stasiun Depok!" ceuk supir rada nyorongot.
Ngaheheh bari era, terus bae gura-giru mayar, laju turun tina angkot. Ti terminal, kuring nuturkeun naluri bae, nuturkeun kamana lolobana jalma ngalengkah, nepi ka tungtungna anjog ka stasiun. Sanggeus meuli karcis, kuring ngahuleng deui nalika nempo papan pituduh nu nunjukkeun Bogor teh ka kencakeun. Jadi Jakarta ka katuhu atuh. Beu!

Teu lila nungguan, jol kareta ka Jakarta-keun. Naek teh bari sabil, naha bener ieu kareta teh ka Jakarta. Pas dipariksa ku petugas karcis, kuring teu salah meuli karcis, hartina teu salah naek. Kakara reugreug soteh sanggeus nepi ka stasiun Pasar Minggu, da lumayan apal pisan ka stasiun eta mah. Longsong we hate teh...